Θράκη

ΘΡΑΚΗ   Πατρίδα του  Ορφέα, του Διόνυσου,

ΘΡΑΚΗ χώρα των παραμυθιών, των χρωμάτων, του πιο μαγευτικού τοπίου.

Αυτή τη πατρίδα, αυτή τη Θράκη τραγούδησε  και ο Σοφοκλής.

Η ονομασία της είναι ένα αμφιλεγόμενο και πολυσυζητημένο θέμα. Υπάρχουν πολλές εκδοχές και οι επικρατέστερες είναι οι παρακάτω.

1) Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος ο Ζ ο Πορφυρογέννητος στην πραγματεία του <περί θεμάτων> γράφει.<< Η Δε Θράκη ονομασίαν από Θρακός Βασιλέως ή νύμφης Τιτανίδος, αφ ης και Κρόνος Δόλογγος, όθεν το πρώτο γένος των Θρακών Δόλογγοι ονομάζοντο.>>

2) Ο Ιωάννης Τζέτζης, Βυζαντινός ποιητής( 1110-1180 μ.Χ.) αναφερόμενος σε απόσπασμα του Ανδρωνος του Αλικαρνασέως (4ος αιώνας π.Χ.)και στο έργο του ΛΥΚΟΦΡΩΝ ισχυρίζεται ότι < η Θράκη ονομάστηκε από την ομώνυμη θυγατέρα του Ωκεανού την οποία απέκτησε από την Παρθενόπη >

3) Ο Ιουδαίος ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος( 37 μ.Χ.)μας πληροφορεί στο βιβλίο του ( Α ΙΙΙ κεφ. Ζ) όπου γράφει τα εξής.< Θείρης δε θείρας μεν εκάλεσεν,ων ήρξεν, Ελληνες δε Θράκας ονόμασεν >.Θείρης ήταν ένας από τους επτά γιούς του Ιάφεθ, απογόνου του Νώε.

4) Μικρότερης προσοχής και σημασίας είναι άλλες εκδοχές όπως- ότι το όνομα Θράκη προέρχεται από τη λέξη ,<τραχεία> που δηλώνει τραχύ και δυσχείμαρο κλίμα της περιοχής και η άλλη ότι Θράκη σημαίνει <πόρος> και υπονοούσε το πέρασμα του Βοσπόρου.

ΘΡΑΚΗ, Αγία χώρα του φωτός και των μουσών, έτσι την    αποκαλούσαν ο Πυθαγόρας, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Αισχύλος και άλλοι.

Η Θράκη έχει να παρουσιάσει μία πολυσήμαντη και πολυκύμαντη μακραίωνη ιστορία.

Ανθρωπολόγοι και γλωσσολόγοι διαφόρων εθνικοτήτων  υποστηρίζουν ότι η Θράκη αποτέλεσε την πρώτη κοιτίδα των πρωτοελλήνων, με θρησκευτικό  και πολιτιστικό κέντρο τον Όλυμπο.

ΘΡΑΚΗ, πατρίδα του Ορφέα, του Διόνυσου και του Δημόκριτου, η χιλιοτραγουδισμένη Θράκη από τον αρχαίο Έλληνα τραγικό τον Σοφοκλή μέχρι και την λαϊκή μούσα.

ΘΡΑΚΗ, πατρίδα του Βάρναλη, του Βιζυηνού, του Πολύδωρα Παπαχριστοδούλου της Σοφίας Βέμπο και τόσων άλλων.

ΘΡΑΚΗ, είναι η χώρα που σύμφωνα με τους ιστορικούς και τους γεωγράφους της αρχαιότητας ήταν η περιοχή εκείνη που περικλειόταν από του Δούναβη την κοίτη και τις παρίστριες όχθες ως κάτω στα περιγιάλια του γαλανού Αιγαίου και της ξακουστής Ομηρικής Αίνου και του Ισμαρου που και σήμερα Αίνος και Μαρώνεια φημίζονται, η μια θαλασσομάνα κι άλλη του Διονυσιακού πιοτού γητεύτρα.

ΘΡΑΚΗ  αιώνια, με τους θρύλους τους μυθικούς και τους Διονυσιακούς,

ΘΡΑΚΗ  αθάνατη και καρπερή,

ΘΡΑΚΗ  των Αναστενάρηδων και των Δημητρίων και των Διονυσίων.

ΘΡΑΚΗ με τους δικούς σου Αγίους, ήρωες και μάρτυρες, τους δικούς σου σοφούς, λόγιους και ευεργέτες.

ΘΡΑΚΗ με τους δικούς σου αγώνες για την ελευθερία.

Με λίγα λόγια είναι η χώρα με τη δική της ιστορία, θρησκεία, λαογραφία τα δικά της ήθη και έθιμα όλα όμως ταυτόσημα με αυτά της υπόλοιπης πατρίδας μας.

-    Το λέει ο Όμηρος ο μεγάλος ποιητής

-    Το υποστηρίζει ο Ηρόδοτος ο πατέρας της ιστορίας

-    Το διατυμπανίζει ο Στράβων ο μεγάλος Έλληνας γεωγράφος στο έργο του τα γεωγραφικά και το επιβεβαιώνει ένα πλήθος ανθρωπολόγων και γλωσσολόγων διαφόρων εθνικοτήτων.

Για να δούμε όμως αναλυτικά τι λέει ο Όμηρος, τι υποστηρίζει ο Ηρόδοτος τι διατυμπανίζει ο Στράβων και τι επιβεβαιώνουν οι ανθρωπολόγοι και οι γλωσσολόγοι.

Ο Όμηρος πέρα του προσδιορισμού των συνόρων της γράφει ότι ο Άθως από όπου κατέβαινε η θεά Ήρα βρισκόταν στη Θράκη και ότι σ αυτήν περιλαμβανόταν και η Πιερία η κοιτίδα των μουσών και ακόμη πως στην κορυφή του όρους της Σαμοθράκης καθόταν ο Ποσειδώνας και παρακολουθούσε τον Τρωικό πόλεμο.

Ο Ηρόδοτος θεωρεί το έθνος των Θρακών το μεγαλύτερο μετά τους Ινδούς αλλά και το ασθενέστερο χωρίς διοικητική συνοχή. Ο μεταγενέστερος Παυσανίας λέει ότι οι Θράκες ήταν πολυάριθμοι και υπολειπόταν των Κελτών.

Ο μεγάλος Έλληνας ιστορικός και γεωγράφος Στράβων, τονίζοντας ιδιαίτερα τη γεωγραφική συνταύτιση της Θράκης με τον υπόλοιπο Ελληνικό χώρο, στο έργο του τα γεωγραφικά γίνεται περισσότερο σαφής όταν αναφέρει ότι οι οροσειρές της νοτιότερης του Αίμου Αιγαιοθρακικής περιοχής ήταν Ελληνικά βουνά.

Ο Θουκυδίδης, του οποίου ο πατέρας καταγόταν από τη Θράκη, διαγράφει με ακρίβεια τα σύνορα της πλησιάζοντας αυτά που ήταν προ των βαλκανικών πολέμων.

Πάντως όπως και να έχει το θέμα αυτή η γεωγραφική ενότητα ήταν αποδεδειγμένα από την αρχαιότητα ακόμη εθνολογικά – πολιτιστικά - φυλετικά και γλωσσικά Ελληνική. Οι ίδιοι οι Θράκες και μάλιστα ο βασιλιάς των Οδρυσών, Σεύθης ο Β'. διακήρυξε στο Ξενοφώντα τη συγγένεια και το δεσμό των Θρακών με τους άλλους Έλληνες λέγοντας, << ουδενί αν απιστήσειεν Αθηναίων και γαρ ότι συγγενείς είεν ειδέναι και φίλους εύνους>>.

Οι δε δεσμοί μεταξύ Θρακών και Ελλήνων ήταν άρρηκτοι. Απόδειξη πως όταν τα  εξ παιδιά του βασιλιά των Βισαλτών συμπαραστάθηκαν στον Μαρδόνιο κατά των Ελλήνων, μόλις γύρισαν από την εκστρατεία που είχαν λάβει μέρος τα τύφλωσε.

Άλλωστε σύγχρονες ανθρωπομετρικές έρευνες του καθηγητή ανθρωπολογίας και μέλους της Ρωσικής Ακαδημίας Άρη Πουλιανού, που έγιναν σε σκελετούς αρχαίων τάφων, αποδεικνύουν ότι για αρκετές χιλιάδες χρόνια κατοικούταν η Θράκη, η Ελλάδα και ο ευρύτερος χώρος των Βαλκανίων από μία και την αυτή φυλή.

Τα Θρακικά φύλλα, ήταν αυτόχθονα θρακοπελασγικά ή φρυγοπελασγικά φύλλα τα οποία δεν είχαν μόνιμη εγκατάσταση. Αναφέρονται 60 Θρακικά φύλλα, τα οποία με παρουσίαση αλφαβητικής σειράς είναι ,

Αγριάνες, ΄Ασται, Αψίνθιοι, Αγάθυρσοι, Βίστωνες, Βισάλτες, Βησσοί, Βιθυνοί, Βρένες, Βλερβυκες,Βάντιοι, Γέτες, Γρααίοι, Δίοι, Δαδαλεψοί, Δρώοι, Δόβηρες, Δανθελήτες, Δάρδανοι ή Δαρδάνοι, Δάκες ή Δακοί, Δόλογγοι, Δατηνοί, Εντριβοί, Ζηράνιοι, Ηδωνοί, Θυνοί, Κρόβυζοι, Καινοί, Κόραλοι, Λααίοι, Κοιλήτες, Λιβύτρωνες, Μοισοί, Μαριανδονοί, Νιψαίοι, Μύγδονες, Ξηράνιοι, Οδρύσες, Οδόμαντες, Παίτες, Τίσπλες, Πίερες, Παιόπλες, Παίονες, Παναίοι, Ορέσκιοι, Σαπαίοι, Σίθωνες, Σάτρες, Σκυριμιάδες, Σιροπαίονες, Τριβαλοί, Τρήρες, Τράλλεις ή Τράλλιοι,Ταυσοί, Τανίψες Ταλαταίοι, και Τριζοί.

Πηγή: Ελευθέριος Θ. Χατζόπουλος

Κατά τις κρατούσες ιστορικές αντιλήψεις - τις οποίες δεν συμμερίζομαι - οι Θράκες είναι αρχαίο ινδοευρωπαϊκό φύλο συγγενές προς τους Έλληνες, Φρύγες, Ιλλυριούς. Κατά την προσωπική μου άποψη, όλοι οι πληθυσμοί της χερσονήσου του Αίμου είναι γηγενείς και σε χρόνους πολύ μακρινούς είχαν κοινή ανθρωπολογική βάση. Η οποιαδήποτε πολιτιστική τους ανάπτυξη συντελείται με κέντρο το Αιγαίο. Συνεπώς, οι λεγόμενοι Θράκες, Ιλλυριοί, Μακεδόνες, Τρώες, Κρήτες κ.λπ. είναι περιφερειακοί πληθυσμοί που έχουν σαν κέντρο τον Αιγαιακό πολιτισμό.
Οι οποιεσδήποτε διαφοροποιήσεις συντελούνται μετά την καταστροφή -λόγω της εκρήξεως του Ηφαιστείου της Θήρας— του Αιγαιακού πολιτισμού. Μοιραία την πολιτική σκυτάλη παίρνουν πρώτα η Κρήτη και ακολούθως τα οχυρά πολίσματα της Πελοποννήσου και της Βοιωτίας. Η περίοδος που ονομάζεται μυκηναϊκή είναι, όπως αποδεικνύουν τα γλωσσικά ευρήματα, περίοδος ελληνική, άρα και η προγενέστερη πρέπει να ήταν περίοδος Ελλήνων, εφόσον υπάρχει μια αδιάσπαστη πολιτιστική και γλωσσική ενότητα.
Εξελληνισμός σημαίνει εκπολιτισμός. Και συνεπώς, ανεξάρτητα από ονομασίες, οι λαοί εξελληνίζονται, δηλαδή εκπολιτίζονται, όχι με τον ερχομό κάποιων δήθεν ελληνικών φύλων από το Βορρά, αλλά με την άνοδο του πολιτισμού από το Νότο προς το Βορρά. Άρα και οι Θράκες, στο μέτρο που μετέχουν μια κοινής πολιτικής παραδόσεως που ονομάστηκε ελληνική και η οποία ανεξάρτητα από επιρροές —κυρίως από Ανατολή και Νότο—, είναι μια ιθαγενής πολιτιστική δημιουργία. Οι Θράκες για πρώτη φορά απαντούν στον Όμηρο, ως συγγενείς και σύμμαχοι των Τρώων. Ονομάζονται δε «Θρήικες ακρόκομοι». Ο Ηρόδοτος θεωρεί τους Θράκες ως τον πολυπληθέστερο μετά τους Ινδούς λαό του αρχαίου κόσμου. Το ίδιο υποστηρίζει και ο περιηγητής Παυσανίας. Ο γεωγράφος Στράβων (2ος μ.Χ. αιώνας) υπολογίζει τους Θράκες σε 2.000.000 και τους χωρίζει σε 22 φυλές.
Οι θρακικές φυλές δεν είχαν μόνιμη εγκατάσταση, αλλά λόγω ποιμενικού βίου ήσαν μετακινούμενες. Ίσως μάλιστα οι φυλές να δημιουργήθηκαν με βάση κάποιον ισχυρό ποιμένα πατριάρχη, που εξελίχθηκε σε φύλαρχο. Την κινητικότητα των θρακικών φυλών υποδηλώνει το όνομα μιας θρακικής φυλής, των «αλητών». Αλητοί, από το ρήμα αλάομαι, σημαίνει περιπλανώμενοι.
Άλλες γνωστές Θρακικές φυλές είναι οι Αψίνθιοι (ανατολικά του Αίμου), οι Βέσσοι ή Βησσοί (μεταξύ Ροδόπης και Αίμου), οι Βισαλτοί (κατά μήκος του Στρυμόνα), οι Βίστονες (στις ακτές του Αιγαίου), οι Βρίαντες (απέναντι από τη Σαμοθράκη), οι Γέτες (μεταξύ Αίμου και Δουνάβεως), οι Δερραίοι (στον κάτω Στρυμόνα), οι Δίοι (στη Ροδόπη), οι Ηδώνες (στην πεδιάδα του κάτω Στρυμόνα), οι Θυνοί (στην ενδοχώρα του Βυζαντίου), οι Κορπίλοι (κοντά στο Διδυμότειχο), οι Μαίδοι, (στις κοιλάδες του άνω Στρυμόνα), οι Οδρύσσαι (στην κοιλάδα του Έβρου), οι Πίερες (στην περιοχή του Παγγαίου), οι Σαπαίοι (μεταξύ Βιστονίδος και Νέστου), οι Σέρδαι (στην περιοχή της Σερδικής νυν Σόφιας), οι Σίθωνες (στη Σιθωνία), οι Σιντοί (μεταξύ Στρυμόνα και Νέστου), οι Τραλείς (στον άνω Νέστο) κ.ά. Από τον Ξενοφώντα μνημονεύεται και μια θρακική φυλή, οι Μελινοφάγοι , επειδή έτρωγαν μελίνη, είδος κέγχρου (Ξεν. Αν. 7, 5, 12). Από τις τοποθεσίες που μνημονεύσαμε φαίνεται σαφώς, ότι το ανατολικό Τμήμα της προ του Φιλίππου Μακεδονίας το κατοικούσαν θρακικά φύλα. Ήταν με άλλα λόγια Θράκη. Άρα, το βασίλειο του Φιλίππου ήταν Μακεδονο-θρακικό.
Οι πληροφορίες των αρχαίων για τους Θράκες ποικίλλουν. Στον Όμηρο αναφέρονται ως δίκαιοι, φιλήσυχοι και λιτοδίαιτοι. Άλλοι γράφουν πως ήσαν φιλήδονοι και οινοπότες. Ο Θουκυδίδης, που ήταν Θραξ από τον πατέρα του κι έζησε το 2ο ήμισυ της ζωής του στη Θράκη, τους χαρακτηρίζει λαό μαχητικό. Ο Μένανδρος γράφει ότι μεταξύ των Θρακών ίσχυε η πολυγαμία, πράγμα που δημιουργούσε δημογραφικά προβλήματα με ιδιότυπες κοινωνικές προεκτάσεις (π.χ. πώληση γυναικών και παιδιών, θρήνοι κατά τη γέννηση των παιδιών, χαρές και χοροί όταν πέθαινε κάποιος). Οι νεκροί καιγόταν και οι τάφοι των πλουσίων καλύπτονταν με τύμβους. Για να υποδηλώσουν την ευγενή καταγωγή τους συνήθιζαν να στιγματίζουν το σώμα τους, να κάνουν, δηλαδή, «τατουάζ». Ο οπλισμός τους, όπως μαθαίνουμε από τον Ηρόδοτο, ήταν ελαφρύς μικρές ασπίδες (πέλτες), ακόντια και κοντά εγχειρίδια. Δεν είχαν ανεπτυγμένη οικονομία. Ζούσαν κυρίως από τον πόλεμο. Μόνο όταν δημιουργήθηκαν μεγάλα ελληνικά κέντρα στις παραλιακές περιοχές, αρχίζει ν’ αναπτύσσεται η υλοτομία, η γεωργία, η κτηνοτροφία και η μεταλλουργία με κέντρο τη Σπαπτή ‘Υλη του Παγγαίου.
Μπορεί οι Θράκες να πήραν πολλά πολιτιστικά στοιχεία από τη Νότια Ελλάδα, έδωσαν όμως σ’ αυτήν κάτι πολύ σημαντικότερο: την Ορφική λατρεία και τη Διονυσιακή λατρεία από την οποία γεννήθηκαν η αρχαία μουσική, τα αρχαία μυστήρια, η αρχαία ποίηση και ειδικά στο Νότο, εκτός από τα μυστήρια, και πολλές άλλες θεότητες, κυρίως χθόνιες. Είναι ενδεικτικό ότι ο Εύμολπος, γιος του Μουσαίου, θεωρείται ιδρυτής των Ελευσινίων Μυστηρίων, και ο Ορφεύς, των ορφικών μυστηρίων. Τα παραπάνω ονόματα (Μουσαίος, Εύμολπος, Ορφεύς) δείχνουν πως οι ποιητικές καταβολές του ελληνικού κόσμου έχουν αφετηρία τις θρακικές τελετές. Είναι ακόμη ενδεικτικό ότι οι Θράκες μετείχαν στις εορτές των Αθηναίων. Στο περίφημο προοίμιο της “Πολιτείας του Πλάτωνα ο Σωκράτης λέγει για μια εορτή του Πειρειά:
‘Καλή μεν συν μοι και η των επιχωρίων πομπή έδοξε είναι, ου μέντοι ήταν εφαίνεται πρέπειν ην οι Θράκες έπιμπον” (Ωραία μου φάνηκε και η πομπή των εντοπίων, αλλά νομίζω ότι, καθόλου δεν υστερούσε και η πομπή που έστειλαν οι Θράκες).
Εξάλλου, οι κάτοικοι των νοτίων περιοχών δεν έκαναν διάκριση ανάμεσα στον εαυτό τους και τους Θράκες πάνω στη βάση της φυλετικότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί ελληνικοί μύθοι συνδέουν τους Θράκες με τους κατοίκους νοτίων περιοχών. Π.χ. ο «Θρήικιος Βορέας» αρπάζει την Ωρείθνια, ο Ηρακλής αρπάζει τ’ άλογα του Θρακός Διομήδη, ο Φινεύς από τη Θράκη μετέχει στην αργοναυτική εκστρατεία, ο Τηρεύς (Θραξ και αυτός) βοηθά τον Αθηναίο Πανδίωνα και νυμφεύεται τη θυγατέρα του Πρόκνη. Τέλος, ο Ορέστης ιδρύει πόλη στη Θράκη που φέρει τ’ όνομά του, Ορεστιάδα.
Εκείνο πάντως που διαφοροποιούσε τους κατοίκους της Θράκης από τους κατοίκους των νοτίων περιοχών είναι η γλώσσα. Δεν ξέρω σε ποια γλωσσικά στοιχεία στηρίζονται διάφοροι ερευνητές, ώστε να θεωρούν την αρχαία θρακική τμήμα της ινδοευρωπαϊκής, γλώσσα συγγενή προς τη φρυγική και αρμενική, με επιδράσεις Ιλλυρικές, Σκυθικές, κ.λπ. Όμως διερωτώμαι: χωρίς γλωσσική συγγένεια προς την ελληνική, πώς επετεύχθη η διείσδυση τόσων λατρευτικών στοιχείων της Θράκης στη Ν. Ελλάδα;
Εκείνο πάντως που είναι βέβαιο, μια και οι Θράκες δεν είχαν δική τους γραφή, είναι πως τα πρώτα γραπτά ίχνη της Θράκης είναι ελληνικά. Αυτό που οι ερευνητές —ακόμη και οι δικοί μας— ονομάζουν «εξελληνισμό», ενώ πρόκειται περί εκπολιτισμού, συντελείται εντονότερα μετά τον 7ο π. Χ. αιώνα. Οι διαφορές Βορρά-Νότου δεν ήταν τόσο φυλετικού όσο πολιτιστικού επιπέδου. Με άλλα λόγια κατά τον 6ο και 5ο π. Χ. αιώνα δεν υπάρχουν μεταξύ Αθηναίων και Θρακών φυλετικές προκαταλήψεις. Είναι ενδεικτικό ότι η Αβρότονος, μητέρα του Θεμιστοκλή, και η Ηγησιπύλη μητέρα του Κίμωνα, αλλά και ο Όμηρος πατέρας του Θουκυδίδη, ήσαν από τη Θράκη. (Οι Αθηναίοι είχαν εξ αρχής επισημάνει τη σημασία ειδικά της Καλλιπόλεως. Μετά από πρόσκληση των Δολόγκων, ο Μιλτιάδης ο Πρεσβύτερος, έκτισε εκεί αποικία. Στη διοίκηση τον διαδέχθηκε αργότερα ο Μιλτιάδης ο Νεώτερος, ο νικητής του Μαραθώνα. Ο Μιλτιάδης νυμφεύθηκε την Ηγησιούλη, μητέρα του Κίμωνα. Επίσης στη Θράκη κατέφυγε μετά την τελευταία εξορία του ο Αλκιβιάδης, που είχε στενούς δεσμούς με τοπικούς άρχοντες). Πάντως στους μετά το Φίλιππο χρόνους, το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης, κυρίως το νοτίως του Αίμου και των παραλίων του Εύξεινου, της Προποντίδας και του Αιγαίου είχε ως μητρική γλώσσα την ελληνική.
Οι Θράκες μετείχαν σ’ όλες τις περιπέτειες του ελληνισμού. Στους Μηδικούς πολέμους, στον Πελοποννησιακό πόλεμο (τότε αναδεικνύεται ο βασιλιάς Σιτάλκης), στους πολέμους Αθηναίων-Φιλίππου (τότε ακούγεται το όνομα του Κερσοβλέπτη), στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου και σ’ όλη πια την ύστερη περίοδο, ελληνιστική, ελληνορωμαϊκή, βυζαντινή, λογίζονται ως τμήμα του ευρύτερου ελληνικού χώρου. Ακμαίες ελληνικές αποικίες θα δώσουν ιδιαίτερη λάμψη στην περιοχή, όπως τα Άβδηρα, η Μεσημβρία, η Μαρώνεια, η Σηστός, η Πέρινθος και τέλος η Αγχίαλος
Για τους αρχαίους προγόνους μας η Θράκη πήρε την ονομασία της από την Κόρη του Ωκεανού και της Παρθενόπης και ότι για τον Πλάτωνα, τον Πίνδαρο και τον Αισχύλο η ονομασία της είχε συμβολικό χαρακτήρα και υποδήλωνε τον τόπο της αγνής διδασκαλίας και της ιερής ποίησης. Για μας μέχρι πρόσφατα ήταν τόπος τιμωρίας, εξορίας, δυσμενούς μεταθέσεως, έτσι που οι εντόπιοι να αποκαλούν χλευαστικά την ευλογημένη γη τους Θρακιστάν!

Πηγή: Σαράντος Καργάκος